HERITO nr 19

Myślenie krajobrazem

red. Jacek Purchla

10,00 PLN

Krajobraz to nie tylko malarskie lub wzrokowe efekty – pisał w 1943 roku Stanisław Vincenz – lecz także gleba, po której stąpamy i na której pracujemy, jej falistość lub równinność, jej wody – morza, rzeki lub moczary – a nawet powietrze, którym oddychamy.

Bez człowieka, jego obecności, świat nie stanie się krajobrazem. Tak samo jak przestrzeń sama w sobie nie jest miejscem. Staje się nim dopiero za sprawą myśli i ducha, czyli rozumienia. Ono zmienia przestrzeń w miejsce. Ono umożliwia zamieszkiwanie, jak pisał Martin Heidegger. Krajobraz to zapis owej zmiany, procesu zadomowienia się w świecie; zapis, który nauczyliśmy się „czytać”.

Dziś lista dziedzin, które uczyniły krajobraz przedmiotem swojej uwagi, jest niezwykle długa: od geografii, historii sztuki i fotografii, estetyki, przez ekologię, architekturę krajobrazu, kulturoznawstwo, po badania nad pamięcią, dziedzictwem kulturowym, a nawet prawo i ekonomię, czego dowodzi sukces uchwalonej świeżo „ustawy krajobrazowej”.

Krajobraz jest środowiskiem życia i działania człowieka. Jest także obrazem, wspomnieniem, sposobem widzenia świata. Jest tworzywem sztuki i materią pamięci. W tym numerze „Herito” chcemy pokazać rozmaitość jego przejawów i różnorodność badającego je namysłu. Bo myśleniem stwarzamy krajobraz.

W numerze:

Maciej Czerwiński, Juraj Čorba, Uwe Rada, Elżbieta Rybicka, Janusz Sepioł, Tadeusz Sławek, Magdalena Zych piszą, jak zmienia się relacja człowieka i krajobrazu,

Monika Rydiger i Łukasz Galusek rozmawiają o krajobrazie jako tworzywie artystycznym,

Magdalena Petryna przedstawia BWA w Tarnowie,

Łukasz Galusek, Peter Míchalik, Kinga Migalska, Katarzyna Kotyńska, Wojciech Wilczyk, Michał Wiśniewski rekomendują ważne książki i wystawy,

Mileta Prodanović rozszyfrowuje pejzaż Belgradu i zmiany, jakim podlegał pod koniec XX wieku,

Michał Książek o tym, jak można czytać las.

HERITO

Międzynarodowy kwartalnik, ukazujący się w wersji polsko-angielskiej, to jedyne w swoim rodzaju forum dyskusji o dziedzictwie, kulturze, współczesności i przyszłości. Czasopismo koncentruje się wokół zagadnień miejsca i związanej z nim refleksji, przestrzeni i jej znaczeń, awangardy pamięci, geografii wyobraźni czy pamięci nowoczesności. Pretekstem do rozważań jest Europa Środkowa, której doświadczenie i kulturowe dylematy są tyleż specyficzne, co trafiające w sedno współczesnej debaty.

Europa Środkowa to świadomy wybór, kwestia naszego światopoglądu, ale i wspólnota doświadczeń – naszych własnych i naszych sąsiadów. „Herito” stanowi kolejny rozdział fascynacji tą wyjątkową częścią Starego Kontynentu, gdzie granice polityczne zmieniały się znacznie szybciej niż granice kulturowe. Europa Środkowa jest naszym losem, a nie terytorium o ściśle wyznaczonych granicach. Jej tożsamość opiera się na sprzecznościach, które często skutkowały kreatywnym napięciem. Materialne i niematerialne owoce tego napięcia są dziś naszym wspólnym dziedzictwem – wytworem wielowiekowych nawarstwień, przenikania się kultur, idei i wartości. Dziedzictwem jest także nasza pamięć i tożsamość. Stąd wynika rosnące znaczenie dziedzictwa kulturowego – bo dziedzictwo to wykorzystanie przeszłości do współczesnych celów. – mówi prof. Jacek Purchla, redaktor naczelny.

Księgarnia